Aquarium LED-verlichting: waar moet je op letten?

Auteur

Gilles

Comments:

19 Comment

Datum

februari 01, 2019

aquarium led verlichting

Ik herinner me nog mijn eerste bak, of eigenlijk die van mijn vader. Een bak van zo’n 200 liter met zo’n oude TL-lichtbalk erbovenop en een grote pomp die achter een filtervak verstopt zat in. En weet je wat, het werkte prima! De visjes waren gezond en de planten – voor zover die er waren – groeiden prima. 

De bakken die je momenteel in de winkel vindt, zijn toch al serieus geëvolueerd, zeker op vlak van verlichting. Tegenwoordig zie je minder en minder T8-balken in een aquarium. T8 werd vervangen door T5 lampen maar zelfs die verdwijnen stilaan. Steeds meer aquascapers (waaronder ikzelf) kiezen namelijk resoluut voor aquarium LED-verlichting.  

Maar waarom LED en niet andere aquariumverlichting? Ik vertel je mijn persoonlijke redenen waarom ik ben overgestapt naar LED-lampen voor mijn aquarium. 

De voordelen van aquarium LED-verlichting 

Aquarium LED-verlichting heeft – naar mijn mening – enorm veel voordelen. Ik som hieronder enkele redenen op waarom ik ben overgestapt van mijn oude T5-lampen naar LEDs: 

  • Aquarium LED-verlichting vind ik gewoon mooier! Eerlijk is eerlijk…, we houden allemaal van een knappe bak. Afhankelijk van de kwaliteit en de ”CRI-waarde” vind ik LED-verlichting gewoon véél meer natuurgetrouw. De kleur van je planten en vissen komen veel meer tot hun recht en lijken minder “uitgewassen”. Bovendien creëren LEDs ook nog een mooi schaduweffect, wat niet geval is bij TL-lampen. 
  • Aquarium LED-verlichting is vaak dimbaar. Dat vind ik persoonlijk een enorm voordeel. Heb je algen, dan kan je het licht gewoon dimmen zodat je het risico op algen beperkt. Ondertussen kan jij je CO2, je aquarium plantenvoeding en je watercirculatie optimaliseren. 
     
  • LED-lampen voor je bak zijn een pak energiezuiniger, wat scheelt als je de kostprijs van je energie op het einde van het jaar bekijkt. En zeker nu dat de energieprijzen steeds vaker stijgen!  
     
  • Goede LED-verlichting gaat veel branduren mee, in tegenstelling tot bijvoorbeeld T8-lampen die je veel vaker moest vervangen aangezien ze na een tijd hun lichtsterkte verloren.  
  • Ze warmen je bak minder op doordat de lampen zelf koeler zijn 
Aquarium LED-verlichting: waar moet je op letten? | PlantedBox
LEDs creëren mooie schaduweffecten. Bron: Expert Aquarist

Nu, voordat je je oude TL-lampen uit je bak zwiert en naar de winkel stapt voor nieuwe LED-lampen, moet ik je toch even melden dat aquarium LED-verlichting ook nog enkele nadelen heeft. 

De nadelen van aquarium LED-verlichting 

Wel, om te beginnen zijn ze niet bepaald goedkoop, toch niet als je direct voor kwaliteit wilt gaan. De aanschafprijs ligt vaak een heel stuk hoger dan de klassieke TL-lampen. 

Maar … eigenlijk moet je je niet blindstaren op die aanschafprijs, je moet het beschouwen als een investering in je bak, net zoals bij een C02-systeem. Stel dat je aquarium LED-lampen 8 uur per dag laat branden dan is de kans groot dat die tot 14 jaar meegaan (mits goede kwaliteit!). Samen met het verminderd gebruik, verdien je dat dus gemakkelijk terug op lange termijn. 

Aquarium LED-verlichting: waar moet je op letten? | PlantedBox
Mijn favoriete LED-verlichting: de Twinstar.
Bron: Aquaforest

Een ander nadeel, maar gelukkig eentje dat je gemakkelijk kunt beperken: aquarium LED-verlichting is vaak erg sterk, te sterk soms. Sterk licht is leuk want je planten gaan dan snel groeien, maar de keerzijde is dat je dan ook meer CO2 en plantenvoeding moet toevoegen in combinatie met goede filtratie.  

Voldoen die factoren niet, dan krijg je gegarandeerd algen (heel vaak draadalg en baardalg).  Maar waar moet je dan op letten wil je die risico’s vermijden? Enkele tips … 

Waar moet je op letten wil je aquarium LED-verlichting kopen? 

Let vooral op de lichtsterkte, het spectrum én de spreiding. De juiste verhouding tussen spreiding, spectrum en sterkte zorgt ervoor dat je planten in goed zo mogelijke omstandigheden gaan groeien, zonder dat je last krijgt van algen in je aquarium. 

Welke lichtsterkte? 

Hoewel lichtsterkte vaak wordt uitgedrukt in Lumen, kijk je voor een gezonde bak beter naar de PAR-waarde.  

PAR staat voor Photosynthetically Active Radiation oftewel de actieve fotosynthese straling. PAR zegt iets over het groeipotentieel van je planten, want het meet de hoeveelheid licht die beschikbaar is voor fotosynthese. Hoe interpreteer je de PAR-waarden voor je aquarium? 

Aquarium LED-verlichting: waar moet je op letten? | PlantedBox
De aquaria van Takashi Amano hadden doorgaans een lage PAR en toch gezonde plantjes! Bron: Aquaforest

Het is belangrijk dat de PAR-waarde voldoende hoog is daar waar het substraat zich bevindt

  • 20 – 30 PAR: lage lichtsterkte, geschikt voor planten die van schaduw houden 
  • ​50 PAR: gemiddelde lichtsterkte, geschikt voor zowat alle planten in combinatie met een goede CO2 en ideaal voor bodembedekkers. Weet dat je met deze lichtsterkte vermoedelijk niet de diepste kleuren in je gekleurde planten naar boven haalt. 
  • 80+ PAR: intense lichtsterkte, ideaal voor gekleurde planten en dicht beplante bakken. Hier heb je een goede schoonmaakroutine nodig en een goede setup, wil je algen vermijden. 

Hoe weet je hoeveel PAR de LED-lampen produceren? Dat kan je met een PAR-meter maar die zijn helaas zeer duur. Beter vraag je het gewoon aan de fabrikant, een fabrikant die weet waar hij mee bezig is zal dit sowieso weten.

Aquarium LED-verlichting: waar moet je op letten? | PlantedBox
Een PAR-meter. Bron: Reefbuilders

En de Lumen dan? Lumen vertelt ons vooral de sterkte van het licht in ONZE ogen, maar niet in de “ogen van de plant”. PAR doet dat wel.  Vermeldingen over hoge Lumens kan je dus gewoon negeren, meestal is dit gewoon marketingpraat. PAR moet je weten voor je planten.

Welk spectrum moeten je aquarium LEDs hebben? 

Je uiteindelijke doel is een netjes uitgebalanceerd spectrum met een sterke nadruk op de rood- en blauwtinten.  Hoe weet je wanneer het lichtspectrum van je aquarium goed zit? Door te kijken naar de spectrum grafiek die elke zichzelf respecterende lichtfabrikant meelevert 

Let daarbij vooral op de grootte van de pieken. Belangrijk is dat je voldoende blauw en rood hebt, want dat geeft én mooie contrasten in je bak én het stimuleert de levendige kleuren van rode en gekleurde planten.  

Aquarium LED-verlichting: waar moet je op letten? | PlantedBox
Het spectrum van de ATLEDiS E6. Bron: ATLEDiS

Natuurlijk is het lichtspectrum ook iets wat je zelf mooi moet vinden. Heb je liever dat het groen uit je bak knalt, dan kan je kijken naar LEDs met vooral veel groen spectrum. Wil je het rode accentueren, ga dan voor meer rood spectrum. 

De spreiding van het licht 

Naast kleur en sterkte is de spreiding van je aquarium LED-verlichting minstens even belangrijk. Een grote plant of bepaalde hardscape kan het lichtpad op sommige plaatsen in je bak onderbreken. De beste manier om dat te counteren is met twee of meerdere lichtbronnen werken. Zo bereik je zo goed als zeker elk uithoekje in je aquarium met dezelfde lichtsterkte.

Meerdere lichtbronnen hebben daarnaast ook als voordeel dat je vermijdt dat je erg hoge PAR-waardes hebt rond die ene centrale lichtbron om dan toch te zien dat je nog altijd last hebt van schaduwen in de hoeken. 

Hoe lang moet je aquarium LED-verlichting aan?  

Da’s een makkelijke! Ik raad aan je LED-verlichting in je aquarium niet langer dan 8 uur branden. Dat is meer dan voldoende tijd voor de fotosynthese. Laat je de lichten langer branden, dan wordt het behoorlijk moeilijk om CO2 toe te voegen voor die periode en verhoog je dus de kans op algen. 

Hou het dus gewoon eenvoudig, 8u is prima. 

Aquarium LED-verlichting: waar moet je op letten? | PlantedBox

Nog enkele snelle tips 

Welke snelle tips voor de aankoop van aquarium LED-verlichting kan ik je verder nog meegeven?  

  • In eerste instantie raad ik aan om te investeren in betere kwaliteit. Het is een cliché zo hoog als een huis, maar goedkoop is inderdaad vaak duurkoop. Koop daarom geen Aliexpress maar een goed, kwalitatief merk.  
  • Koop ook een LED-verlichting-systeem dat gemakkelijk dimbaar is. Dat betekent dat je meer controle hebt bij algenproblemen.  
     
  • Check vooraf goed of alles in je bak past.  
     
  • Misschien minder relevant voor je, maar ga ook na in hoeverre je makkelijk verder kan uitbouwen, accessoires kan verkrijgen, of kan genieten van een uitstekende dienst na verkoop.  
Aquarium LED-verlichting: waar moet je op letten? | PlantedBox
Een eenvoudige dimmer kan wonderen doen.
Bron: Aquarium Gardens

Conclusie 

Als je budget het toelaat, kies dan resoluut voor LED-verlichting in je aquarium. Koop meteen een dimbare en je countert het nadeel dat LED-verlichting nogal sterk is. Let verder ook op het spectrum en de spreiding. 

En denk eraan: je aquarium LED-verlichting is duur in de aanschaf, maar het is een heuse investering in je plantenbak die je op termijn er wel uithaalt.  Ga dus niet voor goedkoop want dat is vaak duurkoop! 

19 reacties op "Aquarium LED-verlichting: waar moet je op letten?"

  1. Hallo

    Is er iemand die de PAR waarde weet van de ‘Dennerle Powerled 5.0’ lampen? Ik mailde reeds naar het bedrijf, maar krijg geen antwoord.

    Ik heb namelijk twee zo’n lampen boven mijn Denerle nanocube 60, en vroeg me af of dit veel of weinig is?

    Mvg!

    Fabian

    1. Dag Fabian

      Heb je al op Google gezocht? Als het daar niet te vinden is en de fabrikant laat niets weten, dan vrees ik dat je het nooit zult weten helaas …

      Groetjes
      Gilles

  2. Dag Gilles

    Het is blijkbaar niet te vinden.

    Hoe zou u het inschatten? Twee dennerle powerled 5.0 op een nanocube 60, zonder CO2 en planten die bekend staan als ‘makkelijk’. Is dit te veel of te weinig licht?

    Alvast bedankt!

    Fabian

    1. Dag Fabian

      Dat is echt onmogelijk te zeggen 🙂
      Beste wat je nu kan doen is gewoon kijken naar je planten/algen en aan de hand daarvan je CO2, voeding, watercirculatie, verlichting etc bijstuurt.

      Groetjes
      Gilles

  3. Hoi Gilles,

    Er wordt vaak gesproken over maximaal licht van 8 uur.Wat als je zonsopkomst en zonsondergang simulleert?blijven dit dan toch 8uur inclusief de simulatie ?

    Gr, Ronnie

    1. Dag Ronnie

      Dat is dan inderdaad een moeilijk. Naar mijn mening is het dan vooral afhankelijk van de % lichtsterkte tijdens die zonsopgang, ik zou dan alles boven de 60% meetellen in je totale lichtduur, de rest niet. Maar dit is ook een kwestie van uittesten, de ene lamp is de andere niet en de ene bak al zeker niet de andere.

      Groetjes
      Gilles

  4. Geachte Gilles,

    Mijn led (rood en blauw/wit) staan van 9.30 tot 20.00 uur aan !
    Voor de 8 uur zoals aanbevolen is moet ik led pas om 12.00 uur aan laten gaan dan dan zie ik ochtend niet de visbak 🙁
    Ik kan wel bewolking tussen door laten komen ongeveer 30% minder licht.
    Zou dat een goede optie zijn ?

    1. Dag Fred

      Dat lijkt me nog teveel, toch aan 70%. Persoonlijk zou ik nooit langer dan 8u aan 100% doen, maar dat is mijn persoonlijke voorkeur natuurlijk. Wil je liever langer, dan zou ik uit voorzorg de lichtsterkte minderen. en bijv de 2 overige uren op 50% werken. Jij wilt nog langer dan die 10u, dus zou ik nog zwakker gaan.

      Maar zoals gezegd: dit is mijn persoonlijke ervaring. Ik verkies altijd zwakker verlicht en minder risico op algen dan snellere groei/meer licht en groter risico op algen.

      Groetjes
      Gilles

    2. Ik heb een vraag.. Ik ben nog maar een leek hoor. Als er gezegd wordt 50% of 70% licht. Hoe weet je waneer je op 50 % of 70% licht zit?
      Alvast bedankt!

      1. Dag Roxanne

        Veel dimmers werken bijv. in stappen van 25%, daarop kan je je dan baseren. Dit hangt wel van merk tot merk af, indien niet dan is het een kwestie van inschatten.

        Groetjes
        Gilles van PlantedBox

  5. Goede morgen Gilles,

    Een foutje in mijn gegeven tijd der verduistering door bewolking .

    Langzame verduistering tot 30% van de ingestelde licht sterkte om de 15 minuten gedurende 90 seconden.

    Is dit beter dan ?

    Mvrg. Fred

  6. Hallo

    Ik wil mij juwel rio 240 aquarium belichting vervangen door een juwel helialux spectrum

    Kent u dit type belichting?

    Mvg
    Jermain

    1. Die Juwel Helialux Spectrum heb ik inmiddels ook aangeschaft, Erg handig!
      Ik laat de verlichting 12 uur aanstaan maar lang niet voluit. Ik heb er een handige rekensom (spreadsheet) voor gemaakt zodat ik “weet” hoeveel volle uren het in totaal is,.
      Bijvoorbeeld als de vier lampen een uur gemiddeld op 50% staan (zeg maar Wit 60, Rood 60, Groen 60, Blauw 20) dan telt dat als een half uur en niet als een heel uur.

  7. Hallo Gilles onlangs een co2kit gekocht van hier zeer tevreden mee!
    Ik heb eigenlijk een vraag ik heb nu een 200 liter bak 50cm hoog en ik heb verlichting gekocht de superfish slimled 93 met 230 PAR – 1770 Lumen en 1700 Kelvin. nu heb ik deze een maand op mijn andere bak van 70 liter getest met een aantal java varens maar merk weinig verschil of ik ben ongeduldig maar wat ik mij afvraag is, hij is niet RGB is dat heel erg? aangezien het voor de rest wel goede specificaties heeft volgens mij.. ik zat er aan te denken om sowieso nog een losse dimmer ertussen te zetten.

    1. Dag Pascal

      Ik ben blij om te horen dat je tevreden bent! Javavaren is sowieso een zeer trage groeier, er sterke verlichting boven plaatsten zal helpen maar het zal nog steeds een trage groeier blijven 🙂

      Groetjes
      Gilles

  8. Hoi Gilles,

    Bedankt voor dit interessante artikel. Wij hebben een Fluval Edge 46 liter aquarium. Qua verlichting is dit niet heel sterk. Op zich niet erg, groeit allemaal wat minder hard. Maar zou je de verlichting langer aan te slaan hetzelfde kunnen bereiken als meer licht in minder uur?

    Bedankt voor je reactie,
    Oscar

    1. Dag Oscar

      Kan je doen, maar zal niet zoveel effect hebben. Ook met zwakker licht kan je trouwens prima planten groeien, het geheel groeit dan gewoon trager 🙂

      Groetjes
      Gilles van PlantedBox

Geef een reactie

Je e-mailadres wordt niet gepubliceerd. Vereiste velden zijn gemarkeerd met *